Uit de praktijk

Uit de praktijk

Hier zullen zo nu en dan verhalen uit de praktijk worden geplaatst.

Persoonlijke, privacygevoelige informatie is in deze verhalen uiteraard weggelaten. Alle informatie en gegevens die in deze verhalen voorkomen, komen uit openbaar toegankelijke bronnen, zoals het LRK, waarin onder meer GGD rapporten gepubliceerd zijn, en van de website overheid.nl.

Gastouders aan huis en de Regeling dienstverlening aan huis

Dit blijft een onderwerp waar veel vragen over worden gesteld. Uit de praktijk blijkt dat meerdere gastouders die bij ouders in hun huis werken niet weten waar zij recht op hebben. Ook ouders en gastouderbureaus weten lang niet altijd waar deze gastouders recht op hebben.

Veel gehoorde vragen en opmerkingen zijn: “Op welk loon heb ik recht?”, “De ouders willen niet het minimumloon betalen.”, “De ouders doen alsof ik een soort oppas en schoonmaakster ineen ben.”, “Mogen ouders extra werkzaamheden van mij eisen?”, “Mag ik meer loon vragen als ouders meer werkzaamheden van mij vragen?”

Een gastouder aan huis die onder de Regeling dienstverlening aan huis valt, heeft recht op per uur minimaal het geldende wettelijk minimumloon. Ouders zijn hier dus ook aan gebonden! Over de hoogte van het loon mag je onderhandelen. Als het maar minimaal het geldende minimumloon is.

Het is niet verboden extra werkzaamheden te doen. Werkzaamheden zoals de afwas in de afwasmachine zetten en deze laten draaien als het nodig is en stofzuigen en/of dweilen als er geknoeid is, zijn geen vreemde werkzaamheden voor een gastouder aan huis. Let er wel op dat de hoofdtaak van een gastouder aan huis het zijn van gastouder is, wat werken met de kinderen inhoudt. Als je als gastouder, op verzoek van ouders, meer bezig bent met het huishouden van de ouders dan met je normale taken als gastouder, dan sta je absoluut in je recht als je aan de bel trekt. Als je de hele dag werkt en ouders bijvoorbeeld aangeven dat je ‘kunt gaan schoonmaken en/of de was wel kunt doen als de kinderen slapen’, of zelfs als de kinderen niet slapen, kun je aangeven dat jij ook recht hebt op pauze, en eventueel dat je best meer wilt doen, maar dat daar dan ook meer loon tegenover mag staan. Voel je je door ouders onder druk gezet, geef dit dan aan. Vind je dit lastig of luisteren ze niet, neem dan contact op met het gastouderbureau. Helpt dat ook niet, aarzel dan niet om contact op te nemen met De Gastouderjurist.

Een gastouder valt onder de Regeling dienstverlening aan huis als:

De gastouder op minder dan vier dagen per week voor de ouders werkt;
De gastouder ‘diensten verricht ten behoeve van het huishouden van de natuurlijke persoon tot wie ze in dienstbetrekking staat’. Dat wil zeggen dat de gastouder werkt ten behoeve van het huishouden van de ouders. Dat doe je als gastouder.
De gastouder loon ontvangt voor haar werkzaamheden.
Er sprake is van een gezagsverhouding tussen de ouders en de gastouder. Hiervan zal over het algemeen al snel sprake zijn als een gastouder in het huis van ouders werkt.
De gastouder niet als zzp’er werkt.

Als je als gastouder aan deze eisen voldoet, heb je recht op een overeenkomst onder de Regeling dienstverlening aan huis. Het is uiteraard aan te raden een goede, inhoudelijk juiste, overeenkomst te sluiten.

Hieronder staan de belangrijkste ‘regels’ uit de Regeling dienstverlening aan huis. De ouders zijn hierbij de werkgever, de gastouder is de werknemer:

De gastouder heeft recht op loon. Dit moet van tevoren zijn afgesproken en moet per uur minimaal het geldende wettelijk minimumloon zijn.
De gastouder heeft recht op een vakantietoeslag van 8%.
De gastouder heeft recht op doorbetaalde vakantie “van ten minste vier (4) keer de overeengekomen arbeidsduur per week” (‘vier weken’ vakantie).
Bij ziekte heeft de gastouder, na eventueel twee (2) wachtdagen, recht op maximaal zes (6) weken loondoorbetaling. Dit ziektegeld is ten minste 70% van het minimumloon, maar in ieder geval het geldende minimumloon. Het mag dus nooit minder zijn dan het geldende minimumloon.
De ouders hoeven geen loonbelasting en premies werknemersverzekeringen af te dragen, waardoor de gastouder dus niet verzekerd is voor de Ziektewet, de Wet WIA en de WW. Een gastouder kan zich wel vrijwillig verzekeren.
In de Wet arbeid en zorg is geregeld dat mensen die onder de Regeling dienstverlening aan huis vallen aanspraak kunnen maken op een zwangerschaps- en bevallingsuitkering. Deze is gerelateerd aan het minimumloon.
De gastouder ontvangt het loon bruto en doet belastingaangifte onder ‘inkomsten uit overig werk’.
De arbeidstijdenwet is van toepassing. Kort gezegd betekent dit dat een gastouder geen extreem lange diensten mag draaien. Een dienst overdag mag bijvoorbeeld maximaal twaalf (12) uur duren en tussen diensten moet voldoende rusttijd zitten.
De ouders mogen opzeggen zonder instemming van de gastouder. De ouders moeten als werkgever echter wel een ‘geldige reden’ hebben voor opzegging van de overeenkomst. Ook moeten de ouders zich bij opzegging houden aan de wettelijke opzegtermijn.

Om gedoe te voorkomen, kun je dit het beste allemaal heel goed vastleggen.

Wet arbeidsmarkt in balans en gastouders aan huis

Per 1 januari 2020 is de Wet arbeidsmarkt in balans in werking getreden. Hiermee zijn de regels rondom de transitievergoeding veranderd. Deze regels zijn ook van toepassing op gastouders aan huis (die geen zzp’er zijn). Er bestaat nu vanaf werkdag één recht op een transitievergoeding ter hoogte van 1/3e bruto maandloon per gewerkt jaar.

NB: Per 1 april 2020 geldt de Regeling compensatie transitievergoeding bij langdurige ziekte. Het doel van deze regeling is om dubbele kosten voor werkgevers (ouders) bij langdurige ziekte van een werknemer (gastouder) tegen te gaan.

Wil je meer weten over of zoek je ondersteuning bij de toepassing van de Regeling dienstverlening aan huis, neem dan vooral contact op!

Gastouderbureaus die niet doorbetalen

De Gastouderjurist. ontvangt regelmatig vragen over het niet doorbetalen van het loon door een gastouderbureau. Het gaat dan dus om situaties waarin ouders het geld wél al hebben overgemaakt aan het gastouderbureau, waarna het gastouderbureau (veel) te laat, of helemaal niet, doorbetaalt. Gelukkig kan het over het algemeen, met ondersteuning, worden opgelost, zodat de gastouder het loon alsnog ontvangt. Helaas zijn er ook situaties waarin het niet goed gaat. Situaties waarin een gastouderbureau helemaal niet meer doorbetaalt, meestal omdat er geen of te weinig geld meer is. Dit zijn vaak juist de gevallen waarin gastouders er, meestal om financiële redenen, voor kiezen ‘het maar te laten zitten’. Want de kans is groot dat zo’n gastouderbureau failliet gaat. Dan kan een gastouder vaak naar het loon fluiten. Een gastouder als schuldeiser mag namelijk helaas achter in de rij schuldeisers aansluiten (anderen gaan voor). Verder kan het bedrag dat iemand kwijt is aan ondersteuning dikwijls niet ook nog gemist worden.

Het doorbetalen van het geld van de ouders naar de gastouder(s) is een van de belangrijkste taken van een gastouderbureau. Het is de kassiersfunctie. In de Wet kinderopvang staat: “Een houder van een gastouderbureau draagt zorg voor een verantwoorde uitvoering van de werkzaamheden van het bureau, waaronder wordt verstaan:

a. het tot stand brengen en begeleiden van gastouderopvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige en gezonde omgeving;

b. het doorgeleiden van de betalingen van ouders aan gastouders.”

Bij een gastouderbureau waarover meerdere vragen over niet doorbetalen binnenkwamen, werden door de GGD al vaker doorbetalingsproblemen geconstateerd. De houder van het gastouderbureau heeft kansen tot herstel gekregen. In GGD rapporten is verder meerdere keren te lezen dat door de houder en/ of bestuurder(s) van het gastouderbureau beterschap wordt beloofd.

In de GGD rapporten is ook te lezen dat er sprake is van meerdere andere tekortkomingen bij dit gastouderbureau. De GGD heeft de gemeente in verband met deze tekortkomingen in de afgelopen jaren meerdere keren geadviseerd te handhaven. Door de gemeente is een aantal keer een last onder dwangsom aangekondigd met daarbij tijd om de tekortkomingen te herstellen. Handhaving loopt nu nog.

In dit verhaal gaat het vooral om het niet (op tijd) doorbetalen. Helaas gaat het bij dit gastouderbureau namelijk nu (2019) weer fout met doorbetalen. Naar aanleiding van signalen over niet of niet op tijd uitbetalen, heeft de GGD eerder dit jaar onaangekondigd incidenteel onderzoek gedaan. In het bijbehorende GGD rapport is te lezen dat de houder tijdens een gesprek met toezichthouders van de GGD erkent dat er problemen zijn met het op tijd uitbetalen van gastouders. De toezichthouders hebben meer problemen gesignaleerd met de bedrijfsvoering van het gastouderbureau en de houder gevraagd of de houder een uitweg ziet op korte termijn. De houder heeft toen aangegeven dat hij bezig is met zoeken naar een oplossing. Tevens hebben de toezichthouders aangegeven dat het belang van gastouders en ouders voor hen op de eerste plaats komt en dat het in het belang van gastouders en ouders is dat de problemen zo snel mogelijk ophouden en de betalingsachterstanden van het gastouderbureau niet verder oplopen. Vervolgens staat in het GGD rapport dat de toezichthouders de houder nadrukkelijk adviseren om zich zo spoedig mogelijk te laten uitschrijven uit het LRK en de exploitatie van het gastouderbureau te stoppen. Het advies van de toezichthouder aan de gemeente is om te handhaven conform handhavingsbeleid en het gastouderbureau uit te schrijven uit het LRK.

Niet lang na dit onaangekondigde incidentele onderzoek heeft ook nog een aangekondigd jaarlijks onderzoek plaatsgevonden. In het GGD rapport van dit onderzoek staat dat de bestuurder van het gastouderbureau aangeeft dat de exploitatie zal worden voortgezet. Ook geeft de bestuurder aan dat hij een oplossing voor de huidige problemen heeft gevonden door samen met een oud-bestuurder de bedrijfsvoering opnieuw vorm te geven. Vervolgens is te lezen dat de toezichthouder constateert dat de houder onvoldoende maatregelen heeft getroffen om de eerder geconstateerde tekortkomingen te herstellen. Verder geeft de toezichthouder aan dagelijks bezorgde e-mails of telefoontjes te ontvangen van gastouders en ouders die een achterstand in betalingen en slechte bereikbaarheid van het gastouderbureau melden. Daarna geeft de toezichthouder aan signalen van collega-toezichthouders van andere GGD-en en (oud)medewerkers van het gastouderbureau te ontvangen. In het rapport staat verder dat in alle domeinen van het jaarlijks onderzoek overtredingen worden geconstateerd en dat de toezichthouder zich zorgen maakt over de huidige bedrijfsvoering van het gastouderbureau. De toezichthouder adviseert de gemeente in dit rapport om verzwaard te handhaven ter bescherming van de bij het gastouderbureau aangesloten gastouders en ouders.

Waar het in hetzelfde rapport specifiek over betalingen gaat, is te lezen dat de bestuurder van het gastouderbureau erkent dat er problemen zijn met betalingen. Er staat dat met name hoge personeelskosten voor problemen met de betalingen zorgen. De bestuurder van het gastouderbureau verklaart verder dat wanneer een ouder de factuur heeft betaald, een gastouder die‘ het langst op zijn geld wacht’ als eerste uitbetaald wordt. Hij geeft daarbij aan dat dat dan niet de gastouder hoeft te zijn die bij de vraagouder hoort die betaald heeft.

In informatie op de website van dit gastouderbureau staat nota bene het volgende over doorbetaling: “Omdat wij er ons bewust van zijn dat dit het directe inkomen van de meeste gastouders is hebben wij ervoor gekozen om dit -doorbetalen- dagelijks te doen.” De GGD heeft hierover in het meest recente rapport ook aangegeven dat het gastouderbureau niet overeenkomstig het eigen beleid handelt.

Verder staat in de Algemene Voorwaarden (zoals deze in juli 2019 op de website van het gastouderbureau te vinden waren. In het document staat niet aangegeven om welke versie het gaat. Iets dat niet handig is van het gastouderbureau.) van het gastouderbureau: “Storting van het bedrag dat de ouder aan de gastouder verschuldigd is via gastouderbureau, is juridisch beschouwd een betaling aan de gastouder.” Het gastouderbureau schrijft hier dus zelf (!) dat het geld dat de ouder overmaakt voor de gastouder is.

In een van de eerdere GGD rapporten over dit gastouderbureau is te lezen dat het bureau met een stichting derdengelden werkt, om precies te zijn een Stichting Gastoudergelden. Dit zou moeten betekenen dat het geld dat ouders naar deze stichting overmaken, veilig is. Veilig in die zin dat het specifiek voor de gastouder bestemd is. Door met een stichting derdengelden te werken, zou het zo moeten zijn dat het gastouderbureau het eigen vermogen en het geld dat naar de gastouders moet, gescheiden houdt.

In het meest recente GGD rapport staat dit: “De bestuurder erkent dat er problemen zijn met betalingen. Met name hoge personeelskosten zorgen voor problemen met de betalingen. De toezichthouder heeft hiervan declaraties gezien.” Hier wordt toch wel de suggestie gewekt dat geld dat voor gastouders bestemd was, is gebruikt voor eigen personeelskosten. Als dit klopt en als het gastouderbureau nog steeds met een stichting derdengelden werkt: Het kan toch niet waar zijn dat een gastouderbureau dat met een stichting derdengelden werkt, de eigen personeelskosten betaalt met geld dat ouders voor gastouders op de derdenrekening hebben gestort? Ook wanneer niet meer met een stichting derdengelden zou worden gewerkt, en het geld inderdaad voor personeelskosten gebruikt is, is het op zijn (aller)zachtst gezegd niet fraai om geld dat voor gastouders bestemd is te gebruiken voor eigen personeelskosten.

Het betreffende gastouderbureau is in de afgelopen jaren meerdere keren van houder en bestuurder(s) gewisseld. Dit hoeft in principe geen probleem te zijn. Dit wil ook niet zeggen dat de wisseling(en) van houder en/of bestuurders hier dé oorzaak van de problemen is. Alleen bij het betreffende gastouderbureau lijkt dit de problemen niet minder te hebben gemaakt. Zo is in een GGD rapport van begin dit jaar te lezen dat een bestuurder aangeeft meer tijd nodig te hebben om tekortkomingen te herstellen. Hij is een paar maanden daarvoor aangetreden als bestuurder van het gastouderbureau en geeft, zo staat in het GGD rapport, zelf aan dat hij toen onvoldoende bekend was met de wettelijke eisen die gesteld worden aan een gastouderbureau en de lopende handhaving. Dit is uiteraard heel eerlijk, maar of het als bestuurder niet wat naïef is onvoldoende bekend te zijn met de wettelijke eisen en met het feit dat er toen al handhaving liep?

Als blijkt dat een gastouderbureau niet (meer) voldoet aan wettelijke eisen, waaronder de kassiersfunctie, kan het college van B en W, in principe nadat eerst andere maatregelen zijn genomen en sancties zijn opgelegd en die niet geholpen hebben, besluiten de beschikking met daarin toestemming tot exploitatie (van het gastouderbureau) in te trekken. Als dit gebeurt, zal een gastouderbureau ook worden verwijderd uit het LRK.